Bài 1: Nỗ lực triển khai, kết quả bước đầu

Sau khi có Nghị quyết 39-NQ/TW của Ban Chấp hành T.Ư khóa XI về tinh giản biên chế, nhất là Nghị quyết 18-NQ/TW của Ban Chấp hành T.Ư khóa XII về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, các địa phương, đơn vị quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm túc. Tùy vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể, nhiều địa phương chủ động thực hiện với các mô hình khác nhau, tinh gọn đầu mối cơ quan, đơn vị, vị trí công tác, giảm số lượng cán bộ lãnh đạo, biên chế cán bộ, công chức, viên chức.

Ða dạng các mô hình hợp nhất, sáp nhập

Quảng Ninh là địa phương đầu tiên trong cả nước triển khai sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, giảm các đầu mối, giảm số cán bộ lãnh đạo. Ðến nay, tỉnh đã thực hiện một số mô hình thí điểm là thành lập cơ quan tham mưu, giúp việc chung khối MTTQ và các đoàn thể cấp tỉnh; hợp nhất cơ quan Ủy ban Kiểm tra cấp ủy với Thanh tra ở toàn bộ 14 đơn vị cấp huyện; hợp nhất Ban Tổ chức cấp ủy với Phòng Nội vụ ở 13 trong số 14 đơn vị cấp huyện; hợp nhất Văn phòng Ðoàn đại biểu QH, Văn phòng HÐND và Văn phòng UBND cấp tỉnh thành Văn phòng tham mưu, giúp việc chung; sắp xếp bảy chi cục thuế cấp huyện thành ba chi cục thuế trực thuộc Cục Thuế tỉnh; thành lập Trung tâm truyền thông, trên cơ sở hợp nhất báo Quảng Ninh, Ðài Phát thanh - Truyền hình Quảng Ninh, báo Hạ Long (thuộc Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Quảng Ninh), Cổng Thông tin điện tử Quảng Ninh (thuộc Văn phòng UBND tỉnh)… Tỉnh Quảng Ninh đã giảm bốn đơn vị sự nghiệp thuộc tỉnh, 107 phòng, đơn vị, đầu mối trực thuộc các sở, ban, ngành, đoàn thể cấp tỉnh và các địa phương, tiết kiệm ngân sách hơn 300 tỷ đồng/năm do giảm khoảng hai mươi nghìn người hưởng lương, phụ cấp thường xuyên và không phải bố trí kinh phí để đầu tư xây dựng trụ sở, mua sắm trang, thiết bị làm việc, giảm gánh nặng cho ngân sách.

Từ những mô hình thí điểm của Quảng Ninh, khi triển khai thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW, nhiều địa phương đã tham khảo và áp dụng theo lộ trình phù hợp. Các địa phương căn cứ tình hình thực tế, triển khai thêm một số mô hình khác. Một số tỉnh đã hợp nhất Ðảng bộ Khối các cơ quan tỉnh và Ðảng bộ Khối Doanh nghiệp tỉnh thành Ðảng bộ Khối các cơ quan và Doanh nghiệp tỉnh trực thuộc Tỉnh ủy; thành lập Văn phòng Tỉnh ủy phục vụ hoạt động chung cấp ủy và các ban Ðảng của Tỉnh ủy. Tỉnh Lào Cai đã hợp nhất Sở Giao thông vận tải và Sở Xây dựng, thành lập Sở Giao thông vận tải - Xây dựng. Tỉnh Hà Giang thống nhất chủ trương hợp nhất Sở Nội vụ với Ban Tổ chức Tỉnh ủy thành Ban Tổ chức - Nội vụ tỉnh; hợp nhất Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy với Thanh tra tỉnh thành Cơ quan Ủy ban Kiểm tra - Thanh tra tỉnh. Tỉnh Bạc Liêu đã hợp nhất Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch với Sở Thông tin và Truyền thông, thành lập Sở Văn hóa - Thông tin - Thể thao và Du lịch; hợp nhất Sở Giáo dục và Ðào tạo với Sở Khoa học và Công nghệ, thành lập Sở Giáo dục - Khoa học và Công nghệ. Tỉnh Cao Bằng đề xuất thêm mô hình hợp nhất: Sở Kế hoạch - Ðầu tư và Sở Tài chính thành Sở Tài chính - Kế hoạch, Sở Thông tin - Truyền thông và Sở Khoa học và Công nghệ thành Sở Thông tin - Khoa học công nghệ. Tỉnh ủy Bắc Cạn đã thông qua đề án sáp nhập Ủy ban Kiểm tra và Thanh tra tỉnh; Sở Thông tin và Truyền thông với Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch; Báo Bắc Cạn và Ðài Phát thanh và Truyền hình Bắc Cạn. Tỉnh ủy Bến Tre xây dựng đề án, thí điểm hợp nhất Ban Tổ chức và Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy thành Ban Tuyên giáo - Tổ chức. Ðối với cấp huyện, Tỉnh ủy Bến Tre đề xuất thí điểm hợp nhất Ban Tổ chức, Ban Tuyên giáo, Ban Dân vận và bổ sung chức năng nội chính từ văn phòng cấp ủy chuyển sang, thành lập Ban Xây dựng Ðảng, bố trí đồng chí Phó Bí thư huyện ủy làm Trưởng ban. Tỉnh Vĩnh Phúc đã thí điểm sáp nhập Ban Tuyên giáo, Ban Dân vận và Trung tâm bồi dưỡng chính trị tại huyện Vĩnh Tường. Tỉnh Bình Phước có đề án hợp nhất báo Bình Phước với Ðài Phát thanh và Truyền hình Bình Phước; hợp nhất Phòng Nội vụ với Phòng Lao động - Thương binh - Xã hội; Phòng Văn hóa - Thông tin, Trung tâm Văn hóa - Thể thao, Ðài Truyền thanh - Truyền hình và Nhà Thiếu nhi ở cấp huyện. Tỉnh An Giang đề xuất thêm các mô hình: hợp nhất Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy với Sở Thông tin - Truyền thông thành Ban Tuyên giáo - Thông tin và Truyền thông; hợp nhất Ban Tuyên giáo, Trung tâm Bồi dưỡng chính trị và Phòng Văn hóa - Thông tin cấp huyện thành Ban Tuyên giáo - Văn hóa - Thông tin…

Mới đây, Bộ Nội vụ có công văn yêu cầu các địa phương tạm dừng việc sắp xếp, sáp nhập các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, cấp huyện, chờ hai nghị định mới, là Nghị định quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh (sở, ngành) và Nghị định quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện (phòng, ban). Việc tạm dừng, đợi các nghị định mới nhằm bảo đảm việc thực hiện thống nhất trong cả nước. Tuy nhiên, dư luận các địa phương cho rằng, trong khi địa phương tích cực, chủ động triển khai thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW, mạnh dạn thí điểm các mô hình thì việc chậm trễ ban hành văn bản hướng dẫn làm chậm lại quá trình đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Tăng cường trách nhiệm người đứng đầu

Với mục tiêu nâng cao hiệu quả sử dụng đội ngũ cán bộ, công chức, khắc phục tình trạng trùng lặp, chồng chéo để một tổ chức, một người có thể đảm nhiệm nhiều việc, nhưng một việc chỉ do một tổ chức, một người chủ trì và chịu trách nhiệm chính, nhiều địa phương đề xuất và thí điểm bố trí đồng thời một cán bộ đảm nhận hai chức danh. Mô hình này tăng nhiệm vụ của người đứng đầu, giảm số lượng cán bộ lãnh đạo các cấp. Ở cấp xã, nhiều nơi thực hiện mô hình Bí thư Ðảng ủy đồng thời là Chủ tịch HÐND xã hoặc Chủ tịch UBND xã. Ở cấp huyện, nhiều tỉnh đã và đang triển khai các mô hình: Trưởng ban Tuyên giáo đồng thời là Giám đốc Trung tâm bồi dưỡng chính trị, Trưởng ban Dân vận đồng thời là Chủ tịch Ủy ban MTTQ, Trưởng ban Tổ chức đồng thời là Trưởng phòng Nội vụ, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra đồng thời là Chánh Thanh tra. Qua ba năm triển khai, đến nay Quảng Ninh đã có hai trong số 14 huyện và 76 trong số 186 xã có Bí thư cấp ủy đồng thời là Chủ tịch UBND; bảy trong số 14 huyện và 75 trong số 186 xã có Bí thư cấp ủy đồng thời là Chủ tịch HÐND. Tỉnh An Giang đã thực hiện Bí thư Thành ủy đồng thời là Chủ tịch UBND thành phố Long Xuyên, Bí thư Huyện ủy đồng thời là Chủ tịch UBND huyện Châu Phú. Tất cả 13 xã, thị trấn ở huyện Châu Phú đều có Bí thư Ðảng ủy đồng thời là Chủ tịch UBND xã, thị trấn.

Bình Phước là địa phương mạnh dạn xây dựng phương án bố trí cán bộ lãnh đạo với hai chức danh ở các đơn vị cấp tỉnh. Ðồng chí Bí thư Tỉnh ủy đồng thời là Chủ tịch HÐND. Các đồng chí: Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy đồng thời là Giám đốc Sở Nội vụ; Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra đồng thời là Chánh Thanh tra; Trưởng ban Nội chính đồng thời là Giám đốc Sở Tư pháp; Trưởng ban Dân vận đồng thời là Chủ tịch MTTQ. Hiện nay, tỉnh Bình Phước là địa phương đầu tiên đã thực hiện mô hình Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy đồng thời là Hiệu trưởng Trường Chính trị. Ðồng chí Trần Tuyết Minh là người được phân công đảm nhận hai nhiệm vụ này, chia sẻ: Do chức năng, nhiệm vụ của hai đơn vị có sự tương đồng, trong thực hiện nhiệm vụ chuyên môn của hai đơn vị có sự hỗ trợ, bổ sung cho nhau. Khi thực hiện đồng thời hai chức danh, việc đề xuất, kiến nghị tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và tiếp nhận sự chỉ đạo của Thường trực, Ban Thường vụ Tỉnh ủy được nhanh chóng, kịp thời.

Tỉnh ủy Bình Phước cũng định hướng, sẽ bố trí cán bộ hai chức danh đối với các đồng chí phó các ban đảng. Các đồng chí Phó ban Tuyên giáo sẽ đồng thời là Giám đốc Ðài Phát thanh và Truyền hình và báo Bình Phước, Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch. Hai đồng chí Phó Trưởng ban Tổ chức sẽ đồng thời là Phó Giám đốc Sở Nội vụ. Hai đồng chí Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra sẽ đồng thời là Phó Chánh thanh tra tỉnh.

Giảm số lượng cán bộ không chuyên trách

Theo thống kê của Bộ Nội vụ, đến tháng 12-2016, cả nước có hơn 200 nghìn cán bộ không chuyên trách cấp xã, bình quân 18 người/xã; hơn 837 nghìn cán bộ không chuyên trách thôn, tổ dân phố, bình quân 6,2 người/thôn. Sắp xếp, tinh gọn đội ngũ cán bộ không chuyên trách, là yêu cầu cấp thiết của thực tế, hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng cán bộ không chuyên trách, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị cơ sở, là một trong các giải pháp, nhiệm vụ được nêu trong Nghị quyết số 18-NQ/TW. Từ năm 2015, tỉnh Hà Giang đã thực hiện thí điểm nhất thể hóa các chức danh không chuyên trách ở xã, và thôn tại một số xã của các huyện Vị Xuyên, Xín Mần, Mèo Vạc. Từ kết quả thí điểm, Hà Giang quy định cấp xã có 15 đến 18 chức danh, chỉ bố trí từ tám đến 11 cán bộ không chuyên trách; cấp thôn có từ 10 đến 12 chức danh, bố trí từ năm đến bảy cán bộ không chuyên trách. Ðến nay, tỉnh Hà Giang còn 15.807 cán bộ không chuyên trách, giảm 11.824 người so với năm 2015. Mỗi năm, tỉnh tiết kiệm ngân sách hơn 18 tỷ đồng. Ðồng chí Nguyễn Trung Tài, Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy Hà Giang khẳng định: Việc sắp xếp, tinh gọn đội ngũ cán bộ không chuyên trách trên phạm vi rộng là phức tạp. Tuy nhiên, với cách thực hiện dân chủ, linh hoạt, tỉnh Hà Giang đã thực hiện thành công. Chất lượng hoạt động, tinh thần trách nhiệm của cán bộ không chuyên trách nâng lên, công tác chỉ đạo của địa phương tập trung, kịp thời, có trọng tâm, trọng điểm.

Nhiều địa phương thực hiện mô hình bí thư chi bộ đồng thời là trưởng thôn, bản, khu phố hoặc trưởng ban công tác mặt trận; phó bí thư chi bộ đồng thời là trưởng ban công tác mặt trận. Tại Quảng Ninh, hiện đã có 1.536 trong số 1.565 bí thư chi bộ đồng thời là trưởng thôn, bản, khu phố (chiếm 98,15%). Tỉnh Hà Tĩnh hiện có 2.016 trong số 2.115 bí thư chi bộ kiêm trưởng ban công tác mặt trận (chiếm 95,31%). Tỉnh Vĩnh Phúc đã giảm 9.983 người hoạt động không chuyên trách cấp xã, thôn, tổ dân phố; trong đó cấp xã 1.761 người, cấp thôn 8.222 người. Tỉnh Hải Dương quy định cấp xã, thị trấn không bố trí quá 13 người hoạt động không chuyên trách, đảm nhiệm 21 chức danh; cấp phường bố trí 12 người…

Với nguyên tắc bố trí một chức danh "cứng" kiêm nhiệm một hoặc nhiều chức danh khác, một người đảm nhiệm nhiều việc, một số địa phương triển khai mô hình cán bộ, công chức cấp xã kiêm nhiệm chức danh cán bộ không chuyên trách. Thí dụ như Phó Bí thư kiêm Chủ tịch HÐND xã, Phó Bí thư kiêm Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Ðảng ủy xã. Ở cơ sở, nhiều địa phương bố trí phó trưởng thôn kiêm công an viên, trưởng thôn/khu dân cư hoặc phó thôn/khu dân cư kiêm thôn đội trưởng, tổ trưởng bảo vệ hoặc nhân viên y tế… Các chức danh kiêm nhiệm đều bố trí cán bộ công chức xã đảm nhiệm trên cơ sở năng lực, sở trường của từng người, tùy tình hình thực tế địa phương mà số lượng cán bộ không chuyên trách khác nhau. Chế độ lương tăng thêm cho cán bộ kiêm nhiệm các địa phương cũng có quy định khác nhau. Tuy nhiên, trong thực tế, việc bố trí bí thư chi bộ đồng thời là trưởng ấp, thôn, bản, khu phố hiện đang gặp khó khăn, chủ yếu là do thiếu nguồn cán bộ. Yêu cầu đối với cán bộ mô hình này là có năng lực, đồng thời có uy tín cao trong cộng đồng dân cư mới có thể hoàn thành nhiệm vụ. Việc bố trí các chức danh không chuyên trách kiêm nhiệm có yêu cầu chuyên môn khác nhau cũng tạo ra những khó khăn cho cơ sở. Thực tế tại một số địa phương cho thấy, đội ngũ cán bộ này thường xuyên biến động, do làm một thời gian không đáp ứng yêu cầu công việc, do thu nhập thấp, cán bộ xin nghỉ. Tại huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre, số tiền dành giải quyết chế độ cho cán bộ không chuyên trách nghỉ việc của một xã lên tới 100 triệu đồng/năm.

Bài 2: Đổi mới phương thức lãnh đạo

Đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, nhằm tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước và chất lượng hoạt động của MTTQ, các đoàn thể chính trị xã hội. Trong thực tế, quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW tại các địa phương thời gian qua cho thấy, việc thực hiện công tác này phải đi đôi với đổi mới phương thức lãnh đạo, phương thức hoạt động của các cơ quan, đơn vị; đồng thời có lộ trình, bước đi vững chắc, không cầu toàn, không nóng vội.

Sáp nhập, hợp nhất không phải là lắp ghép cơ học

Chủ trương sáp nhập, hợp nhất các cơ quan, tổ chức, xuất phát từ thực tế chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy của các đơn vị còn chồng chéo, trùng lặp, gây lãng phí nguồn lực con người, tài chính, hiệu quả hoạt động kém. Do vậy, sáp nhập, hợp nhất, không đơn giản chỉ là việc giảm đầu mối hành chính hay giảm số cán bộ lãnh đạo, quan trọng hơn là kiện toàn tổ chức, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị, đổi mới phương thức lãnh đạo để nâng cao hiệu quả hoạt động.

Từ tháng 2-2018, tỉnh Quảng Ninh tiến hành hợp nhất Ủy ban kiểm tra với Thanh tra ở cấp huyện. Theo đánh giá của Tỉnh ủy Quảng Ninh, việc hợp nhất đã tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa công tác kiểm tra của Đảng và công tác thanh tra của Nhà nước; nâng cao năng lực phát hiện, xử lý kịp thời vi phạm của cán bộ, đảng viên; tạo sự thống nhất, đồng bộ, kịp thời, tập trung trong đánh giá tính chất, mức độ và xác định hình thức, biện pháp xử lý vi phạm. Cùng với việc tinh gọn, giảm đầu mối, còn giảm bớt thủ tục, quy trình, các khâu trung gian, giảm nhiều cuộc họp. Sau khi hợp nhất bộ máy, quy trình xác định trách nhiệm của các tổ chức, cán bộ, đảng viên và xử lý sai phạm theo quy định cũng thay đổi cho phù hợp. Thí dụ như khi xây dựng chương trình kiểm tra, thanh tra thì đầu tiên phải lựa chọn những nội dung mà cả kiểm tra, thanh tra có thể phối hợp tổ chức một đoàn chung. Khi đó phần kiểm tra sẽ kết luận về dấu hiệu sai phạm trên cơ sở quy định của Đảng; phần thanh tra sẽ đề xuất, kiến nghị theo thẩm quyền về trách nhiệm hành chính cũng như các vấn đề tài chính, tài sản (nếu có). Những vấn đề, nội dung chưa thể lồng ghép thì vẫn thanh tra, kiểm tra tách riêng như trước đó.

Tại tỉnh Lào Cai, khi hợp nhất Sở Giao thông vận tải và Sở Xây dựng thành Sở Giao thông vận tải - Xây dựng, một số thủ tục trước kia do cả hai cơ quan cùng thực hiện, nay chỉ do một đơn vị đảm nhận. Bộ máy được sắp xếp hợp lý giúp rút ngắn đáng kể thời gian thực hiện nhiều thủ tục. Theo đánh giá của UBND tỉnh Lào Cai, đơn vị mới đã giảm được bốn lãnh đạo cấp sở, chín lãnh đạo cấp phòng, bảy viên chức, nhân viên, hơn 80 quy trình, thủ tục hành chính trên hai lĩnh vực này được cải cách. Tuy nhiên, khó khăn đặt ra là phải đổi mới phương pháp lãnh đạo. Khi sáp nhập, khối lượng công việc nhiều hơn, nội dung chỉ đạo đa dạng, đòi hỏi công tác điều hành phải sát sao hơn, yêu cầu đội ngũ cán bộ làm việc nỗ lực và chuyên nghiệp hơn. Đồng chí Trịnh Xuân Trường, Giám đốc Sở Giao thông vận tải - Xây dựng tỉnh Lào Cai chia sẻ, từ khi nhận nhiệm vụ mới, hầu như chưa ngày lễ nào được nghỉ. Khối lượng công việc nhiều, nội dung đa dạng, có những vấn đề thuộc về chuyên môn mới, chưa nắm vững, người lãnh đạo phải biết sắp xếp công việc và thời gian khoa học, chú ý cả sức khỏe.

Đầu năm nay, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc tiên phong trong sáp nhập Ban Tuyên giáo, Ban Dân vận và Trung tâm chính trị thành Ban Tuyên - Vận. Việc sáp nhập đã giảm gần 20 vị trí lãnh đạo và nhân viên. Đồng chí Lỗ Tất Chánh, Phó Bí thư Huyện ủy Vĩnh Tường cho biết: Với chức năng nhiệm vụ nhiều hơn, số lượng các phòng, ban nhiều hơn nên cần quy chế phối hợp hoạt động nhịp nhàng, tránh chồng chéo. Nhiều phương pháp lãnh đạo truyền thống phải thay đổi. Giao ban, thảo luận, góp ý kiến trong các phòng, ban linh hoạt hơn, không nhất thiết phải giao ban trực tiếp, có thể giao ban trực tuyến… Từ chuyên môn, nghiệp vụ đến tác phong, lề lối làm việc của đội ngũ cán bộ cũng cần thay đổi. Với mô hình mới, cán bộ phải như “con dao pha”, giỏi một việc, biết nhiều việc.

Nâng cao trách nhiệm người đứng đầu

Với những mô hình bố trí một cán bộ hai chức danh, yêu cầu đặt ra là phải xác định rõ mối quan hệ giữa tập thể lãnh đạo và cá nhân phụ trách, quyền hạn đi đôi với trách nhiệm và đề cao trách nhiệm người đứng đầu. Một mình đứng đầu hai đơn vị, cán bộ lãnh đạo phải thay đổi phong cách làm việc, khoa học, năng động hơn mới có thể điều hành tốt công việc, nếu không, sẽ dễ bị “ngợp”. Khi được phân công thêm nhiệm vụ Hiệu trưởng Trường Chính trị tỉnh Bình Phước, đồng chí Trần Tuyết Minh, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy tự thấy khó khăn lớn nhất là nhiệm vụ tăng, áp lực, cường độ nhiều hơn, đòi hỏi phải sắp xếp hợp lý thời gian và công việc. Qua gần một năm đảm nhận đồng thời hai chức danh, theo đồng chí Trần Tuyết Minh, để làm tốt công việc, trước hết là xây dựng phương pháp làm việc khoa học, có thứ tự ưu tiên, chủ động, sử dụng nhiều hình thức trong chỉ đạo, điều hành, giải quyết công việc thông qua ứng dụng công nghệ. Xây dựng tác phong làm việc nhanh, chính xác, đúng giờ, yêu cầu cao về chất lượng, phát huy trí tuệ tập thể, phân công nhiệm vụ cho cấp phó rõ ràng, kết hợp giữa tăng trao quyền và tăng trách nhiệm, sắp xếp hợp lý nhiều cuộc họp trong một buổi, xác định trước từng nhóm vấn đề có nhiều hạn chế, vướng mắc để họp chuyên đề, bàn giải pháp khắc phục… Tháng 3-2018, Tỉnh ủy Quảng Ninh có quyết định hợp nhất Ban Tổ chức Huyện ủy và Phòng Nội vụ huyện Hải Hà thành Cơ quan Tổ chức - Nội vụ huyện Hải Hà. Đồng chí Nguyễn Ngọc Khoắn, Thủ trưởng Cơ quan Tổ chức - Nội vụ cho biết, khối lượng công việc tăng gấp đôi, nhưng cán bộ thì giảm do vậy sức ép công việc lớn hơn. Tuy nhiên, do giảm bớt khâu trung gian và từng vị trí việc làm được phân định rõ nên công việc nhanh hơn, hiệu quả hơn. Nhiều trình tự, thủ tục trong công tác được giảm lược, giúp công tác quản lý cán bộ khoa học hơn, sâu sát hơn. Tuy nhiên mô hình cũng đòi hỏi trách nhiệm người đứng đầu cao hơn. Cần có đổi mới trong phương pháp quản lý, lãnh đạo để bộ máy hoạt động trơn tru, hiệu quả.

Ở cấp cơ sở, mô hình bí thư chi bộ đồng thời là trưởng thôn đòi hỏi cán bộ càng phải sâu sát thực tế, nắm chắc tình hình tư tưởng, việc chấp hành chính sách, pháp luật của cán bộ, đảng viên và nhân dân, từ đó có chỉ đạo, điều hành phù hợp, bảo đảm tính khả thi. Bí thư đồng thời là Trưởng thôn 4, xã Quảng Minh, huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh Phạm Thị Máy nhiều lần lỡ việc nhà để vận động người dân thực hiện công việc. Quảng Minh là xã nông thôn mới, đang phấn đấu xây dựng các mô hình sản xuất kiểu mẫu nên công việc của chị Máy khá bận rộn. Không chỉ vận động, hướng dẫn mà với “trọng trách” người đứng đầu thôn, phải làm mẫu để người dân đánh giá. Được sự giúp đỡ của các lãnh đạo xã, đồng chí cùng gia đình xây dựng được khu vườn mẫu hơn 500 m2, đạt doanh thu 100 triệu đồng/năm. Bà con thôn xóm đến học và làm theo khá đông. Hiện thôn có 10 hộ hoàn thiện khu vườn mẫu trồng rau sạch kết hợp chăn nuôi mang lại hiệu quả kinh tế cao. Đồng chí Máy tâm sự, làm Bí thư đồng thời là Trưởng thôn, điều quan trọng nhất là nắm bắt tình hình đời sống, tâm tư nguyện vọng của người dân để tham mưu cho chi bộ, chính quyền có giải pháp phù hợp, giúp bà con ổn định và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần.

Xây dựng cơ chế, lộ trình thích hợp

Đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả là yêu cầu cấp thiết từ thực tiễn. Nhưng đây là vấn đề lớn, vừa khó, vừa phức tạp, nhạy cảm vì liên quan đến quyền lợi, tâm tư, tình cảm của cán bộ công chức, viên chức người lao động. Do vậy, một số địa phương đã có những bước đi mạnh dạn, thể hiện quyết tâm, tích cực, nhưng bảo đảm lộ trình, không nóng vội. Ngày 10-5-2017, Tỉnh ủy Bắc Cạn ban hành Đề án 03. Ban Thường vụ Tỉnh ủy chỉ đạo Ban Tổ chức Tỉnh ủy, Sở Nội vụ chủ trì, tham mưu xây dựng kế hoạch cụ thể về sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế ở tất cả các cơ quan trong hệ thống chính trị; xác định tiêu chí mỗi phòng, ban phải có từ năm biên chế trở lên. Đơn vị có từ năm đến 10 biên chế bố trí hai lãnh đạo, có hơn 10 biên chế bố trí ba lãnh đạo. Trước khi thực hiện Đề án 03, Tỉnh ủy tổ chức hội nghị cán bộ chủ chốt toàn tỉnh để quán triệt mục tiêu, yêu cầu, quan điểm, nguyên tắc, phương án sắp xếp, đồng thời tăng cường công tác tuyên truyền thông qua các hội nghị báo cáo viên các cấp, đội ngũ tuyên truyền viên, đặc biệt chú trọng đến tư tưởng, trách nhiệm người đứng đầu. Đến nay, sau khi sắp xếp, Bắc Cạn đã giảm 71 phòng, ban, chi cục ở cấp tỉnh và 16 phòng chuyên môn cấp huyện, giảm 32 trưởng phòng và tương đương.

Đề án của Tỉnh ủy Bình Phước được chuẩn bị công phu, với những cơ sở thực tiễn, cơ sở khoa học, có sự tham gia của nhiều ngành liên quan, đề ra nguyên tắc khi sắp xếp là Ban Thường vụ cấp ủy quản lý toàn diện về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và công tác cán bộ. Từ đề án của Tỉnh ủy, các đơn vị xây dựng phương án cụ thể trình Ban Thường vụ Tỉnh ủy xem xét, quyết định. Tỉnh ủy Bình Phước cũng yêu cầu tất cả các cơ quan cấp tỉnh đều giảm số lượng đầu mối. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn giảm từ 18 đầu mối xuống còn tám đầu mối. Sở Tài nguyên và Môi trường giảm từ 15 đầu mối xuống còn bảy đầu mối. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội giảm từ 13 đầu mối xuống còn năm đầu mối... Tổng số ở tất cả các tổ chức cấp tỉnh của Bình Phước sẽ giảm 150 đầu mối, 15 lãnh đạo cấp trưởng và 23 lãnh đạo cấp phó; các đầu mối thuộc cơ quan cấp tỉnh quản lý sẽ giảm 150 lãnh đạo cấp trưởng và 250 lãnh đạo cấp phó.

Đề án của tỉnh An Giang đặt mục tiêu trong giai đoạn 2016 - 2030, sẽ giảm 5.043 biên chế. Theo tính toán, từ nay đến hết năm 2020, tỉnh tiến hành sắp xếp, bố trí lại, từng bước giảm dần cán bộ lãnh đạo và chuyên môn, sẽ tiết kiệm 134 tỷ đồng, có thể đủ để giải quyết chính sách cho số cán bộ giảm biên chế. Từ năm 2021, số tiền này sẽ được dành cho các mục tiêu khác… Đa số các địa phương tổ chức khảo sát, thống kê thực trạng, xây dựng đề án, lấy ý kiến các cơ quan chức năng, cơ quan chuyên môn và lựa chọn thực hiện một số mô hình thí điểm. Từ đề án chung, các cấp, các ngành, từng cơ quan, đơn vị có đề án cụ thể, khoa học, thực hiện tốt quy chế dân chủ, bàn bạc công khai để mỗi cán bộ công chức, viên chức biết và cùng thực hiện trên cơ sở xuất phát từ lợi ích chung, căn cứ vị trí việc làm và căn cứ vào sự đánh giá đúng cán bộ. Nhiều đồng chí lãnh đạo các địa phương thống nhất ý kiến rằng, phải có các bước đi như vậy để thống nhất tư tưởng của từng tổ chức, cá nhân, vì sắp xếp lại bộ máy sẽ tác động nhiều mặt về nhiệm vụ chính trị, yếu tố con người, cán bộ. Phải bảo đảm tính tổng thể, đồng bộ, liên thông; vừa có tính kế thừa, ổn định, vừa bảo đảm tính đổi mới, phát triển.

Tại hội nghị giao ban Ngành Tổ chức xây dựng Đảng tháng 11 vừa qua, đồng chí Phạm Minh Chính, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư T.Ư Đảng, Trưởng Ban Tổ chức T.Ư đánh giá việc triển khai thực hiện sắp xếp tổ chức, bộ máy trong hệ thống chính trị đạt được những kết quả tích cực. Các địa phương đã bám sát hướng dẫn của Trung ương, tùy vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể xây dựng, triển khai nhiều cách làm, mô hình mới. Tuy nhiên, việc sắp xếp tổ chức, bộ máy theo hướng tinh gọn phải bảo đảm hiệu lực, hiệu quả với những phương thức hoạt động mới phù hợp, vì vậy cần phải xuất phát từ thực tiễn và có lộ trình thích hợp, tránh nóng vội.